اگر نگاهی به تقویم بیندازید می بینید امروز روز جهانی پناهندگان است. روز جهانی پناهنده از یک سو رنج انسان هایی را به تصویر می کشد که به دلیل جنگ های داخلی، تغییر رژیم، دخالت های خارجی، اشغالگری، تروریسم و ... مجبور به ترک دیار و کاشانه شده اند  و از سوی دیگر میدانی است برای نشان دادن نوع دوستی، ایثار و مهربانی در کشورهایی که این مهاجران به عنوان میزبان آینده شان انتخاب می کنند و همچنین آزمونی برای تشخیص سیاست های چندگانه دولت ها در عرصه بین المللی. کشور ما هم از آن دسته کشورهایی است که مهاجران زیادی را در خود جای داده و حتی با توجه به تبعیض کمک های بین المللی برای رسیدگی به مهاجران بازهم به پذیرایی از آن ها ادامه می دهد.در ادامه   نگاهی انداخته ایم به تعداد، وضعیت و هزینه سرانه هر مهاجر در کشورمان و همچنین  کمک   سازمان های  بین المللی  به ایران و دیگر کشورهای مهاجرپذیر را مقایسه کرده ایم.
 
            آمارهای متفاوت از جمعیت مهاجران ایران
مهاجران در طول چند دهه اخیر به دلایل مختلف کشورشان را ترک کرده و وارد ایران شده‌اند. جنگ‌های داخلی، درگیری‌های میان شوروی سابق و مجاهدین افغان، ظهور طالبان، فقر و نبود اشتغال از جمله دلایلی بوده‌اند که موجب موج مهاجرت افغانستانی ‌ها شده‌اند. از آن جایی که دین، فرهنگ، تاریخ، مفاخر، تقویم، ادبیات و از همه مهم تر زبان مردم افغانستان با مردم ما مشترک بوده کشور ما فضای مناسبی برای حضور آن ها به شمار می آید. بر اساس سرشماری سال 95 تعداد مهاجران افغانستانی در کشورمان یک میلیون و 583 هزار نفر ثبت شده است اما در آمار رسمی دیگری رحمانی فضلی، وزیر کشور در سال 94 تعداد مهاجران افغانستانی ساکن ایران را دو و نیم میلیون نفر اعلام کرد که یک میلیون نفر آن‌ها غیرقانونی‌اند. آمار منتشر شده از سوی سایت سازمان ملل متحد هم تعداد افغانستانی ‌های ساکن ایران را در سال ۲۰۱۳ حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر اعلام کرده است. به تفکیک استانی هم استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان، استان‌هایی هستند که بیشترین مهاجر افغانستانی را در خود جای داده‌اند. حالا   باید مهاجران عراقی، پاکستانی و ... را هم که به دلایل مختلف از جمله  جنگ تحمیلی به ایران مهاجرت کرده اند  را هم به این آمار اضافه کرد.
        فرازونشیب زندگی افغانستانی‌ها در ایران
با توجه به این که ورود مهاجران افغانستانی بیشتر در سال‌های اول انقلاب و جنگ تحمیلی اتفاق افتاده و همچنین ورود بسیاری از آن‌ها به شکل قاچاق و غیرمجاز بوده از همان ابتدا تا به امروز اقامت این مهاجران همواره با مشکلات و معضلات مختلفی همراه بوده است. از وضعیت اقامت و تابعیت فرزندان گرفته تا مسائل تحصیلی و اشتغال. البته در همه این سال‌ها تلاش‌های بسیاری هم برای سامان دهی و کمک به حل مشکلات این مهاجران همزبان و هم‌آیین ما انجام گرفته است. با این حال با وجود این که گرفتن تابعیت در کشورما سختی های خود را دارد، زنان افغانستانی که به ازدواج با مرد ایرانی دربیایند امکان گرفتن تابعیت دارند و به‌تازگی هم قانون اعطای تابعیت به فرزندانی که مادر ایرانی و پدر غیرایرانی دارند صادر شده است. در زمینه تحصیلی از گذشته مشکلات بسیاری داشته‌اند اما به ویژه از سال 94 که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «هیچ کودک افغانستانی، حتی مهاجرانی که به‌صورت غیرقانونی و بی‌مدرک در ایران حضور دارند، نباید از تحصیل بازبمانند و همه آن ها باید در مدارس ایرانی ثبت‌نام شوند». تلاش‌های بسیاری برای حل مشکلات تحصیلی کودکان افغانستانی شده است.
     چگونگی میزبانی ایران از مهاجران
برای این که از چگونگی میزبانی ایران از مهاجران مطلع شویم کافی است وضعیت مهاجران در کمپ های برخی کشور ها را با وضعیت مهاجران در کشورمان مقایسه کنیم تا به خوبی با وضعیت میزبانی ایران آشنا شویم. در کشور ما مهاجران از حقوقی برخوردارند که به برخی از آن ها اشاره می کنیم.
حق تحصیل: مطابق آمار‌ها در سال ۹۶ حدود ۳۶۰ هزار دانش‌آموز افغانستانی در ۲۵ هزار و ۴۹۰ مدرسه ایران تحصیل می‌کردند که تنها 10 درصد از کل هزینه های آن ها را کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل کمک می‌کند و بقیه این هزینه طبق مصوبه دولت در سال ۹۳، توسط جمهوری اسلامی ایران پرداخت می‌شود.
حق سلامت: برخی خدمات رایگان بهداشتی به بیش از دو میلیون افغانستانی در ایران ارائه می شود. سید‌حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر سابق بهداشت در این باره گفته بود: «سال ۹۳ حدود یک میلیون نفر علیه سرخک واکسینه شدند که ۲۰۰ هزار نفر از میان جمعیت مهاجر و پناهنده بودند. همچنین وزارت بهداشت طی چهار نوبت، در چهار سال مختلف متولدان سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ را از بین جمعیت مهاجر و پناهنده علیه ویروس هپاتیت B واکسینه کرد.» در همین روزهایی که کرونا به اوج خود رسیده هم مهاجران در کشورمان رایگان درمان می شوند این در حالی است که هزینه های درمان مبتلایان به کرونا بسیار بالاست.
اشتغال: در زمینه اشتغال نیز طبق آمار رسمی بیش از 560 هزار افغانستانی در ایران شاغل به حساب می‌آیند که در این مورد هم همواره مشکلات بسیاری گریبانگیر مهاجران بوده است. هر چند نباید فراموش کنیم این وضعیت در شرایطی رقم می‌خورد که اوضاع اشتغال چه برای ایرانی‌ها و چه برای مهاجران در این سال‌ها اصلا مطلوب و مناسب نبوده است.
        هزینه هر مهاجر در کشور
به گفته معاون وزیر کشور و مدیرکل اتباع خارجه درسال 92 مجامع بین المللی برای هر مهاجر سالانه 10 دلار  به کشور پرداخت می کنند. این در حالی است که هر مهاجر سالانه بیش از 1800 دلار برای کشور هزینه دارد.
به این مبالغ باید هزینه تحصیل دانش آموزان و دانشجویان مهاجر را هم اضافه کرد. به گزارش اقتصاد آنلاین، حدود 500 هزار دانش‌آموز از اتباع خارجی و افغانستانی در 28 هزار مدرسه مشغول به تحصیل هستند که به طور متوسط حدود سه میلیون تومان هزینه هر دانش‌آموز است. در کل هزینه سالانه دولت برای دانش‌آموزان اتباع چیزی حدود هزار و 500 میلیارد تومان خواهد بود. به این تعداد حدود 17 هزار دانشجوی مهاجر را هم که در دانشگاه های کشورمان مشغول تحصیل هستند، اضافه کنید.
همچنین با توجه به برآورد‌ها، سالانه حدود ۱۰ میلیارد تومان در کشور نیز برای خدمات بهداشتی مهاجران و پناهندگان هزینه می‌شود.
        شمار مهاجران جهان
خشونت و تجاوز، تعقیب و آزار و نقض حقوق بشر در بسیاری از کشورها از علل اصلی افزایش شمار آوارگان جهان است. بنابه گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، در هر 2 ثانیه یک انسان از ‌کشور خود می‌گریزد؛ به عبارتی ۴۳ هزار و ۲۰۰ نفر در روز. این آمار از زندگی میلیون‌ها انسان آواره‌ای حکایت می‌کند؛ سرگذشت‌هایی از تحمل خشونت و رنج بی‌خانمانی تا جسارت و امید برای شروع یک زندگی بهتر.
دوسوم این مهاجران تنها از پنج کشور جهان هستند: سوریه، افغانستان، سودان جنوبی، میانمار و سومالی. سوریه یک سوم از جمعیت تقریبی ۷۰ میلیونی آوارگان در سراسر جهان را تشکیل می‌دهد. شمار آوارگان افغانستان در سراسر جهان به 2.7 میلیون نفر می‌رسد که اکثرا یا به پاکستان پناه برده‌اند  یا به ایران گریخته‌اند. در مجموع از 2.2 میلیون پناهنده سودان جنوبی ۸۰۰ هزار نفر در اوگاندا به سر می‌برند.
        کمک های بین المللی به کشورهای مهاجر پذیر
همان طور که پیش از این گفته شد مجامع بین المللی به کشورها برای هر مهاجر هزینه هایی را پرداخت می کنند که با توجه به  گفته های معاون وزیر کشور در سال 92 به ازای هر مهاجر سالانه به ایران 10 دلار پرداخت می شده، این در حالی است که ترکیه برای حدود 3.5 میلیون مهاجری که در خود جای داده سالانه بیش از  6 میلیارد یورو از مجامع بین المللی و اروپایی پول دریافت می کند. به گزارش دویچه وله از سال 2016 ترکیه برای نگهداری از مهاجران در کشورش از اروپایی ها در خواست پول می کند تا مرزها را  روی آن ها ببندد تا به اروپا نرسند. ترکیه که پیش از آن 3 میلیارد دلار سالانه برای نگهداری از مهاجران می گرفت درخواست 3 میلیارد دلار دیگر کرده است که در مجموع به مبلغ سالانه 6 میلیارد دلار می رسد.